Stručnjaci sa Univerziteta u Arizoni kažu da je kvazar - oblik energetske supermasivne crne rupe, nastao kada je svemir bio star samo 670 miliona godina. Otkrili su najudaljeniju supermasivnu crnu rupu koja je udaljena od Zemlje više od 13 milijardi svjetlosnih godina.

Foto: Ilustracija, Pixabay

Kvazari se javljaju kada moćna gravitacija supermasivne crne rupe u jezgru galaksije uvlači okolni materijal koji formira orbitirajući disk, oslobađajući ogromne količine energije.

Ekvivalentna masi od 1,6 milijardi Sunaca, relativno je brzo porasla poslije Velikog praska. Vrijeme pronalaska ali i veličina dovodi u pitanje aktuelne teorije da supermasivne crne rupe nastaju od razbijenih zvjezdanih jata, pa astronomi sugerišu da bi ipak mogle da nastaju od praiskonskog hladnog gasa - vodonika. 

Nazvana J0313-1806, supermasivna crna rupa nastala je samo 100 miliona godina poslije Velikog praska i rasla što je brže moguće, pokazalo je istraživanje.

„Ovo nam govori da bez obzira na to šta radite, sjeme ove crne rupe mora da je nastalo drugačijim mehanizmom. U ovom slučaju, mehanizam uključuje velike količine iskonskog, hladnog gasa vodonika koji se direktno urušava u crnu rupu", objasnio je koautor studije profesor Jiofuji Fan.

Kod ove crne rupe „sirovina" nisu bile zvijezde i to je ono što čini kvazar vrijednim daljih istraživanja.

Inače, kvazari žestoko eksplodiraju, brišući sve iz svoje okoline.

„Mislimo da su te supermasivne crne rupe bile razlog zašto su mnoge velike galaksije u nekom trenutku prestale da formiraju zvijezde. Primjećivali smo to ranije, ali do sada nismo znali koliko je rano ovaj proces započeo u istoriji svemira. Ovaj kvazar je dokaz da se gašenje moglo događati u vrlo ranim vremenima", navodi se u studiji.

Poređenja radi, crna rupa u središtu Mliječnog puta postala je uglavnom „uspavana" i sama galaksija proizvodi zvijezde oko jedne solarne mase godišnje.

„Ovo je relativno visoka stopa formiranja zvijezda, slična onoj koja se primjećuje u drugim kvazarima slične starosti, i govori nam da galaksija domaćin raste vrlo brzo", kaže vodeći autor studije dr Fejge Vang.

„Ovakvi kvazari su vjerovatno još u procesu izgradnje svojih supermasivnih crnih rupa. Vremenom se zagrijavanjem i potiskuje sav gas iz galaksije, a tada crna rupa više nema šta da uvlači i prestaje da raste", kaže profesor Fan.

Istraživači očekuju da će pronaći još nekoliko kvazara iz istog perioda - uključujući potencijalne nove obarače nekih novih rekorda.

Posmatranja sa velikim milimetarskim-submilimetarskim nizom Atakama (ALMA) u Čileu potvrdila su mjerenje udaljenosti velikom preciznošću.

Ali istraživači se nadaju da će otkriti više o tajnama kvazara pomoću Nasinog svemirskog teleskopa „Džejms Veb", koji bi trebalo da bude lansiran 31. oktobra.