Manifestacija “Mjesec poštovanja džeza u Crnoj Gori” započinje filmskim ciklusom “Džez na filmu” u okviru kojeg će biti prikazana dva igrana filma: “Lift za gubilište” (1958) francuskog reditelja Luja Mala i “Paris Blues” (1961) američkog reditelja Martina Rita.

Foto: KIC "Budo Tomović"

Oba filmska ostvarenja krasi muzika proslavljenih džez kompozitora - trubača Majlsa Dejvisa za “Lift za gubilište” i pijaniste Djuka Elingtona za film “Paris Blues”, te su navedeni filmovi u dramskom žanru poznati po originalnoj džez muzici koja kreira i podstiče posebne emocije i atmosfere u filmu.

Ciklus će početi sa prvijencom poznatog reditelja Luja Maja “Lift za gubilište” (1958) u ponedjeljak, 5.aprila.

Uspješni pariški poslovni čovjek Žilijen Tavernie, bivši vojni padobranac i ratni veteran (Indokina i Alžir), održava ljubavnu vezu s elegantnom Florens Karala, suprugom svog šefa Simona. Ne želeći više da kriju svoju ljubav i da se skrivaju od Simona, Žilijen i Florens smišljaju plan kako da ubiju njenog supruga i prikažu slučaj kao samoubistvo. Iako vjeruju da su osmislili savršeni zločin, stvari će krenuti neočekivanim tokom kada Žilijen, nakon počinjenog ubistva, shvati da je zaboravio da ukloni dokaz koji bi ga mogao prikazati kao krivca, te se vraća na mjesto zločina, u šefovu kancelariju. Pri ponovnom odlasku Simon ostaje zarobljen u liftu koji treba da se pokrene tek sljedećeg jutra, dok ga Florens nestrpljivo čeka na ugovoreni sastanak. Istovremeno, mladi par iz susjedstva krade Žilijenov automobil i izvršava zločin za koji će, zbog njegovog automobila, biti osumnjičen upravo on.

Film “Lift za gubilište” je osvojio francusku filmsku nagradu “Louis Delluc” (1957) za najbolji debitantski igrani film nacionalne kinematografije. Impresivna krimi-drama scenariste i reditelja Luja Mala, adaptacija je istoimenog romana francuskog pisca Noela Calefa, porijeklom iz Bugarske. Jedno od najznačajnijih ostvarenja žanra kriminalističkog filma iz 50-ih godina prošlog vijeka proslavilo je izuzetno darovitu Žanu Moro (“Noć”, “Žil i Džim”,” Dnevnik jedne sobarice”, “Gospodin Klajn”), jednu od najvećih francuskih karakternih glumica svih vremena, koja je za glavnu ulogu u drami “Moderato kantabile” Pitera Bruka u Kanu 1960. nagrađena kao najbolja glumica.

Radi se o veoma originalnom kriminalističkom filmu u kojem je reditelj Luj Mal u svojoj 25. godini na maestralan način stilski oblikovao francuski novi talas, sa sjajno dočaranim sumornim osvjetljenjem pariških ulica noću, čemu doprinosi i izvrsna fotografija Henrija Deaija te osloncem na džezu Majls Dejvisa, nadogradio motivima i ikonografijom američkog noar filma. Mal poklanja veliku pažnju detaljima i krupnim planovima. Vizuelnost i ugođajnost dominiraju u dijalozima, sjajno se poigrava svjetlošću i tamom i impresivno nijansira dramsku tenziju, sugestivno naglašavajući frustracije i izgubljenost dvaju protagonista. Partner Žane Moro u ovom filmu je sjajni i prerano preminuli glumac Moris Rone. Improvizovani zvučni zapis Majlsa Dejvisa i odnos koji film uspostavlja između muzike, slike i emocija smatraju se revolucionarnim u filmskoj umjetnosti. Partituru Majlsa Dejvisa džez kritičar Fil Džonson je opisao kao “najusamljeniji zvuk trube koji ćete ikad čuti. Čujte je i plačite.” Majls Dejvis je snimio muziku za film “Lift za gubilište” u pariškom studiju “Le Poste parisien” 4. i 5. decembra 1957. Album su objavili izdavači iz Evrope i SAD.

Drugog dana, tačnije u utorak, 6.aprila planirana je projekcija američke drame “Paris Blues” (1961) snimane u Parizu, u kojoj glavne uloge tumače slavni američki glumci: Sidni Poatje kao džez saksofonista, Edi Kuku i Pol Njumen kao trubač Remi Boven. Njih dvojica upoznaju američke turistkinje Koni Lampson (Dajen Kerol) i Lilijan Korning (Džoana Vudvard) sa kojima ulaze u romantičnu vezu. Film prikazuje privlačnost pariškog života za američke muzičare tog vremena, koji su bili uvažavani i prihvatani bez obzira na rasne razlike. Tolerantnija atmosfera za Afroamerikance kao i veće mogućnosti za umjetničku afirmaciju muzičara bili su dovoljni razlozi da glavni protagonisti-muzičari požele da ostanu u gradu svjetlosti. Scenario filma “Paris Blues” zasnovan je na istoimenom romanu Harolda Flendera iz 1957. godine.

Film je poznat i po stimulativnom džezu čuvenog američkog pijaniste i kompozitora Djuka Elingtona, koji je napisao muziku za film i izdao album za izdavačku kuću “United Artist”, 1961. godine. Album je ponovo objavljen 1996. godine, sa dodatnim dialogom iz filma i filmskim trejlerom na CD-ROM. Sadrži nastupe Elingtonovog orkestra sa čuvenim trubačem Lujom Armstrongom koji gostuje u dvije numere. Za muziku iz filma “Paris Blues” Elington je bio nominovan za Oskara u kategoriji za najbolju muziku na filmu na 34. izdanju dodjele Oskara. Muzika za film snimljena je u njujorškom studiju Reeves Sound Studios, 2. 3. maja 1961. godine.

Oba filma biće prikazana u sali DODEST, sa početkom u 16 sati.

Shodno odluci Instituta za javno zdravlje broj mjesta je ograničen (sala DODEST do 30 mjesta), a dezinfekcija ruku, fizička distanca i nošenje zaštitnih maski u svim javnim zatvorenim prostorima je obavezno!