Letjelica Evropske svemirske agencije „Hera“ krenula je ka asteroidu Dimorfos kako bi otkrili šta se dogodilo kada je Nasina sonda namjerno udarila u svemirski kamen prije dvije godine i izbacila ga sa kursa.

Foto: X screenshot/European Space Agency

Misija „Hera“ Evropske svemirske agencije (ESA) treba da ispita mjesto udara i izvršiti detaljna mjerenja na Dimorfosu, kako bi pomogla astronomima da usavrše strategije za odbranu Zemlje ako asteroid ikada ugrozi našu planetu u budućnosti.

„Hera“ je krenula na putovanje raketom „Spejs Iksa“ Falkon 9 sa Kejp Kanaverala na Floridi. Ako sve bude teklo po planu, sonda će proletjeti pored Marsa u martu sljedeće godine i stići do asteroida udaljenog 177 miliona kilometara od Zemlje u decembru 2026.

Liftoff! ESA’s Hera mission lifted off on a SpaceX Falcon 9 from Cape Canaveral Space Force Station in Florida, USA, on 7 October at 10:52 local time (16:52 CEST, 14:52 UTC). pic.twitter.com/FODxNQsteh

— European Space Agency (@esa) October 7, 2024

Nazvana po grčkoj boginji braka, žena i porodice, „Hera“ će izvjestiti o stanju Dimorfosa, 150 metara širokog asteroida koji kruži oko većeg, 780 metara širokog matičnog tijela zvanog Didimos. U septembru 2022. godine, Nasina sonda dvostrukog preusmjeravanja asteroida (Dart) srušila se u Dimorfus brzinom od 22.500 kilometara na sat, izbacujući milione tona kamenja u svemir i mijenjajući orbitu asteroida.

Kao prvi test planetarne odbrane Zemlje, misija Dart je proglašena uspješnom. Ali naučnicima je potrebno više informacija o udaru i samom Dimorfosu kako bi se osiguralo da se naučene lekcije mogu koristiti za odbijanje asteroida različitih veličina i struktura koji bi jednog dana mogli da ugroze Zemlju.

„Dart je uspio da promijeni orbitu Dimorfosa veoma efikasno, čak i iznad očekivanja, a sada naučnici moraju detaljno da znaju šta se dogodilo i kakve je efekte udar imao na asteroid“, objašnjava Martino.

Za bliži pogled na Dimorfos, „Hera“ će spustiti dvije sonde veličine kutije za cipele koji se zovu kubesati. One će mapirati površinu do finih detalja, izmjeriti prašinu oko tijela i postaviti radar koji prodire u zemlju da procjeni unutrašnju strukturu asteroida. Kubesati će zatim pokušati da slete na asteroid i izvrše dalja mjerenja.

„Moramo da razumijemo koja su fizička svojstva ovih asteroida? Od čega su napravljeni? Da li su to kameni blokovi? Da li su unutra od pijeska?" kaže Naomi Mardok, naučnica uključena u misiju Evropske svemirske agencije.

Jedna od misterija za naučnike je to kako je Dart toliko promenio Dimorfusovu orbitu. Naučnici su očekivali da će Nasina sonda probiti krater od 20 metara u asteroidu i smanjiti njegov orbitalni period za nešto više od jednog minuta. Međutim, značajniji pomak u orbiti asteroida ukazuje da je udar potpuno preoblikovao asteroid.

️Once #HeraMission lifts off next week, its journey to its target binary asteroid is only beginning - adding up to a 2-year odyssey in all, including a swing-by of Mars in March next year https://t.co/BAgBM44FNh pic.twitter.com/QVo0cGgtL3

— ESA's Hera mission (@ESA_Hera) October 4, 2024

„Mislimo da je razlog toga možda Dimorfosova unutrašnja struktura, ali trenutno imamo samo nekoliko slika njegove površine“, napominje profesor Garet Kolins, član naučnog tima projekta „Hera“ sa Imperijal koledža u Londonu.

Od više od 1.600 asteroida blizu Zemlje na Esinoj listi rizika, nijedan nije gigantski ubica planeta koji bi mogao da uništi Zemlju u sljedećem vijeku. Astronome više brinu manje i daleko brojnije svemirske stene koje imaju potencijal da raznesu gradove, države ili kontinente. Ako bi jedan od njih bio primijećen godinama unaprijed, naučnici bi imali za cilj da pokrenu izviđačku misiju kako bi potvrdili njegovu putanju, sastav i masu, a ako predstavlja stvarnu opasnost, pokrenuli bi još jednu misiju kako bi je skrenuli sa kursa.

Naoružani podacima iz misije „Hera“, naučnici će razraditi opseg asteroida koji se mogu skrenuti sa kursa sudarom sa svemirskim brodovima, kao i za koje bi bile potrebne mnogo dramatičnije intervencije.

„Ako ikada budemo imali stvarnu prijetnju u budućnosti, bićemo u poziciji da izaberemo najbolju tehniku da je skrenemo sa kursa“, ističe Martino.

„Nije cilj da se izbjegne izumiranje ljudske rase. To je stvaranje sistema da minimiziramo štetu koliko god možemo. Dinosaurusi nisu imali svemirski program, ali mi imamo“, napominje profesorka Mardok.

Ali naučnici upozoravaju da iako je NASA dokazala da je moguće promijeniti kurs jednog asteroida, to ne znači da se to može lako uraditi na svim svemirskim stenama. Presretanje asteroida prije nego što udari u Zemlju takođe se uveliko oslanja i na sposobnost astronoma da na vrijeme uoče nadolazeću opasnost.