Druga dionica auto-puta Mateševo–Andrijevica predstavlja ključni infrastrukturni projekat koji će značajno unaprijediti ekonomsku i saobraćajnu povezanost sjevera Crne Gore sa ostatkom zemlje i evropskim tržištima, kazao je u intervjuu za Bankar direktor Monteputa, Milan Ljiljanić.

Foto: YouTube screenehsot/ MediaBiro 

On navodi i da eksproprijacija zemljišta, zajedno sa finalizacijom glavnog projekta, nakon dodjele ugovora za projektovanje i izvođenje radova predstavljaju ključne korake za realizaciju ovog infrastrukturnog poduhvata, za koji očekuje da počne već u 2025. godini. Prvi čovjek Monteputa je ocijenio da će izgradnja ove dionice donijeti dugoročne koristi lokalnim zajednicama, podstaći turizam i povećati privrednu aktivnost u regionu.

„Rast prometa i prihoda od putarine potvrđuje da investicije u ovaj projekat stvaraju realne rezultate i bolji svakodnevni život za građane,“ istakao je Ljiljanić.

Podsjetio je kako je druga dionica trasirana kroz  teritorije opština Kolašin i Andrijevica, te da očekivanja od ovog projekta rastu paralelno sa sve većim prometom i prihodima na postojećoj saobraćajnoj mreži.

"Prihod od putarine na auto-putu do kraja jula iznosio 6,8 miliona eura, što je rast od 12,5 odsto u odnosu na isti period prošle godine, dok je prihod od putarine na Sozini bio 7,6 miliona i veći je osam odsto",  kazao je Ljiljanić.

Kako procjenjujete uticaj druge dionice auto-puta Mateševo – Andrijevica na privredni razvoj sjevera Crne Gore, kao i širenje poslovanja Monteputa?

Dionica auto-puta Mateševo – Andrijevica ima višestruki značaj za sjever Crne Gore. Njena izgradnja stvara pretpostavke za snažniji privredni razvoj kroz bolju povezanost sa centralnim i južnim djelovima zemlje, olakšan pristup tržištima, povećanje investicionog potencijala i oživljavanje turizma i poljoprivrede. Kroz dostupniju infrastrukturu, sjever dobija konkretnu šansu za dugoročnu demografsku i ekonomsku stabilizaciju.

Za Monteput ovaj projekat predstavlja iskorak ka širenju operativnog djelovanja i jačanju uloge u strateškim infrastrukturnim projektima. Učešće u planiranju, izgradnji i budućem upravljanju novom dionicom auto-puta doprinosi razvoju institucionalnih kapaciteta, tehničke ekspertize i saradnje sa međunarodnim partnerima, čime Monteput potvrđuje poziciju modernog i pouzdanog upravljača putnom infrastrukturom.

Da li je konačno određena trasa druge dionice autoputa i kada se očekuje početak izgradnje? Takođe, po kojim cijenama će se otkupljivati zemljište?

"Idejni projekat, koji obuhvata preliminarno trasiranje, izrađen je 2022. godine, a ažuriran 2024. zbog izmjene pravca pružanja trase. Očekuje se da izrada glavnog projekta druge dionice auto-puta počne tokom ove godine, nakon dodjele ugovora za projektovanje i izvođenje radova. Trasa prolazi kroz teritorije opština Kolašin i Andrijevica, a njen izbor urađen je na osnovu detaljnih geoloških, saobraćajnih i ekoloških analiza, imajući u vidu optimalno uklapanje u postojeći prostor, bezbjednosne aspekte i ekonomske kriterijume.

Početak gradnje ove dionice duge oko 22 kilometra planiran je krajem ove godine. Kao što smo ranije najavili, u prvoj fazi glavnog tendera za projektovanje i izvođenje radova stiglo je deset ponuda renomiranih međunarodnih kompanija. Trenutno je u toku evaluacija tehničkih ponuda, gdje Monteput, u saradnji sa Evropskom bankom za obnovu i razvoj (EBRD), analizira dostavljene tehničke podatke i dokumentaciju. Po završetku ove faze, kvalifikovani ponuđači biće pozvani da dostave i finansijske ponude. Konačnu saglasnost na izbor izvođača daće EBRD, čime se osigurava potpuna transparentnost i usklađenost sa međunarodnim procedurama.

Što se tiče eksproprijacije, ona će se sprovoditi u skladu sa zakonom, a visina naknade za zemljište biće određena na osnovu tržišnih procjena nadležnih institucija. Naš cilj je da ovaj proces protekne korektno, brzo i uz puno uvažavanje prava svih vlasnika parcela koje se nalaze na trasi druge dionice auto-puta"

Kako pratite EU integracijske ciljeve i usklađivanje s TEN-T mrežom? Šta Monteput može dodatno da učini da ubrza integraciju Crne Gore u evropski transportni sistem?

"Monteput kontinuirano prati EU integracione ciljeve, posebno u dijelu usklađivanja sa Transevropskom transportnom mrežom (TEN-T). U tom smislu, izgradnja auto-puta Bar – Boljare jeste najvažniji strateški projekat jer direktno doprinosi boljoj integraciji Crne Gore u evropski transportni sistem.

U narednom periodu, naš fokus je na nastavku izgradnje auto-puta ka granici sa Srbijom, čime će Crna Gora postati funkcionalni dio istočno-zapadnog evropskog saobraćajnog pravca. Fokus nam je i na ulaganjima u modernizaciju tunela Sozina i postojećih puteva, te širenje elektronske naplate i digitalizacija sistema, što su takođe uslovi interoperabilnosti u okviru TEN-T mreže".

Koliki je promet vozila na auto-putu u prvih šest mjeseci 2025. godine u odnosu na isti period 2024. godine? Da li je zabilježen rast i koliki je procenat povećanja?

– Od 1. januara do kraja jula ove godine auto-putem je prošlo više od 1,7 miliona vozila, dok je u istom periodu prošle godine zabilježeno 1,5 miliona vozila. To predstavlja rast prometa od 14 odsto u odnosu na prethodnu godinu. Ovaj rast ukazuje na kontinuirano povećanje korišćenja auto-puta i potvrđuje njegovu važnu ulogu u saobraćajnoj infrastrukturi Crne Gore.

Da li je zabilježen rast prihoda od putarine i koliki je procenat povećanja?

– U periodu od 1. januara do kraja jula 2025. godine, zabilježen je stabilan rast prihoda od putarine i na auto-putu i na tunelu Sozina. Prihod od putarine na auto-putu je iznosio 6,8 miliona eura, što je rast od 12,5 odsto u odnosu na isti period prošle godine, dok je prihod od putarine na Sozini bio 7,6 miliona i veći je osam odsto.

Posebno je značajan porast prihoda od elektronske naplate putarine. Samo na tunelu Sozina ENP prihod je porastao 38 odsto, što ukazuje na povećano povjerenje korisnika u ovaj efikasni sistem naplate.

 Koji su glavni faktori koji utiču na rast ili pad saobraćaja (turistička sezona, cijena putarine, ekonomski trendovi)?

"Pad saobraćaja nije zabilježen. Naprotiv, promet na auto-putu i kroz tunel Sozina raste u kontinuitetu, što potvrđuju i zvanični podaci. Od otvaranja prioritetne dionice auto-puta do danas zabilježeno je više od 7,7 miliona prolazaka, dok je kroz tunel Sozina samo u 2024. godini prošlo ukupno 3,78 miliona vozila, što je rast u odnosu na 3,5 miliona iz 2023. godine. U prvoj polovini ove godine kroz Sozinu je prošlo već više od 2,26 miliona vozila, dok smo 20. jula zabilježili i rekordan dnevni promet – 20.719 vozila, što potvrđuje izuzetno visoku frekvenciju i atraktivnost ove trase. Na ovakav pozitivan trend najviše utiče pojačana frekvencija tokom turističke sezone, posebno u julu i avgustu kada veliki broj stranih i domaćih turista koristi Sozinu kao najbržu vezu između centralnog i južnog dijela Crne Gore. Ipak, rast se bilježi i van sezone, što ukazuje da je tunel važna saobraćajna arterija.

Rastu prometa doprinosi i modernizacija sistema naplate, prije svega kroz razvoj elektronske naplate putarine (ENP) i nedavno uvedena video naplata, koji omogućava prolazak bez zaustavljanja, na osnovu automatskog prepoznavanja registarskih tablica, bez TAG uređaja. Time se značajno smanjuju gužve, naročito tokom ljetnjih špiceva, i korisnicima se omogućava brže i efikasnije kretanje.

Takođe, stabilna cijena putarine u tunelu Sozina i na auto-putu ima važnu ulogu u očuvanju visokog prometa – korisnici dobijaju brzinu, sigurnost i uštedu vremena po pristupačnoj cijeni.

Na kraju, širi ekonomski faktori, poput povećanog priliva turista, rasta potrošnje, veće mobilnosti stanovništva i robnog prometa, dodatno utiču na rast saobraćaja. Sve to ukazuje da se Crna Gora sve više oslanja na modernu putnu infrastrukturu, a Monteput svojim investicijama i inovacijama direktno doprinosi toj transformaciji"

Koje mjere Monteput preduzima za unapređenje naplate putarine i smanjenje troškova poslovanja?

"Monteput intenzivno radi na modernizaciji sistema naplate putarine kroz unapređenje tehničke infrastrukture i digitalnih servisa. Fokus je na razvoju elektronske naplate putarine (ENP), koja osim izbjegavanja gužvi korisnicima omogućava i 10 odsto uštede pri svakom prolasku kroz naplatne centre. Do sada je ENP bila dostupna samo uz korišćenje TAG uređaja, a nedavno smo uveli i video naplatu putarine koja funkcioniše na osnovu prepoznavanja registarskih tablica. Uvođenjem video naplate, Monteput je dodatno pojednostavio elektronsku naplatu, što doprinosi bržem protoku vozila i smanjenju gužvi na naplatnim rampama, naročito tokom ljetnje sezone kada je najveći intenzitet saobraćaja. Bilježimo značajan rast korisnika ENP, kako domaćih, tako i stranih, što potvrđuju i brojke prema kojima je od 2022. godine pa zaključno sa junom ove godine ENP sistem Monteputa zabilježio više od milion prolazaka vozila. U cilju dodatne promocije elektronske naplate, Monteput je lansirao i mobilnu aplikaciju koja korisnicima omogućava da brzo i lako otvore i dopune korisnički račun, naruče TAG uređaj ili registruju tablice, prate troškove i ostvare uvid u istoriju prolazaka.

Monteput preduzima niz mjera za racionalizaciju troškova poslovanja – od automatizacije internih procedura i digitalizacije evidencija, do optimizacije kadrovskih i servisnih troškova. Modernizacijom opreme, daljinskim nadzorom sistema i unapređenjem IT podrške postižemo veću efikasnost i smanjujemo troškove održavanja i ljudskih resursa".